নাৰী তুমি অৰ্ধ আকাশ

(১)

সময় তেতিয়া ৫ বাজি ১৫ মিনিট গৈছে । নামনিমুৱা ৰাজধানী এক্সপ্ৰেছ খন তেতিয়াও আহি পোৱা নাই । ষ্টেচনৰ বাৰান্দাত এগৰাকী ২৬-২৭ বছৰীয়া এগৰাকী যুৱতীয়ে ট্ৰেইনখন আহি পোৱালৈ উৎকন্ঠাৰে বাট চাইছে । আহিনীয়া সেমেকা পুৱা যদিও তাই বাৰে বাৰে ৰুমালেৰে মুখখন মচিছে । যেন মুখৰ দু:চিন্তাবোৰহে দুৰ কৰিব বিচাৰিচে । সময় যিমানেই আগবাঢ়িছে তাই উদ্দেগও সিমানেই বাঢ়ি গৈ আছে । লাহে লাহে ট্ৰেইনখন আহি ষ্টেচনত ৰ’লহি । তাই দু:চিন্তাবোৰ হাঁহিটোত সামৰি বিশেষ ডবাটোৰ ফালে আগুৱাই গ’ল । এহাল মানুহৰ কান্ধত ভেজা দি কপি কপি ৭০ বছৰীয়া এগৰাকী প্ৰৌঢ়া ডবাটোৰ পৰা নামি আহিল । দীঘলীয়া ৰেল যাত্ৰাৰ অৱসাদ তথা কোনো ৰোগে কোঙা কৰি পেলাইছে প্ৰৌঢ়াগৰাকীক । মৰমৰ নাতিনীয়েকক সন্মুখত দেখি তেওঁ খুবেই আনন্দিত হ’ল যদিও খুবেই চিন্তিত দেখা গ’ল । “খুব কষ্ট হৈছে নেকি অফিছত ইমানকৈ খীনাইছা যে” । ডাক্টৰে কেন্সাৰৰ চতুৰ্থ পৰ্যায় বুলি ঘোষনা কৰা আইতাকৰ কথা শুনি তাই আৰু মিছা হাঁহিটো দুচকুত আঁকি থ’ব নোৱাৰিলে । তাই আইতাকক জোৰেৰে সাৱটি ধৰিলে ।

(২)

বি বৰুৱা কেন্সাৰ ইনষ্টিটিউট । এম্বুলেন্সখনৰ পৰা মানুহগৰাকী নামিল । অসহ্য পেটৰ বিষটো সামৰি লাহে লাহে খোজ কাঢ়িছে তেওঁ ।গুৱাহাটীৰ ডাঙৰ ডাক্টৰক দেখুৱালেই ভাল হৈ যাব বিষটো । ডাক্টৰ তেতিয়াও আহি পোৱা নাই । ৯ বজাত নাম লিখাব লাগিব । তাৰপাচত ১০ মান বজাতহে ডাক্টৰ আহি পাব । ডাক্টৰ আহি পাবলৈ তেতিয়াও ৪ ঘন্টা বাকী । তেওঁ আৰু ৰৈ থাকিব নোৱাৰিলে তিনিজনীয়া চকী খনতে বাগৰি দিলে । বিষটো যেন উজাই আহি মূৰ পাইছেহি । কিছুসময়ৰ পাছত নাতিনীয়েকে জগালে কিবা এটা খুৱাই লওঁ বুলি । তেওঁৰ প্ৰ্শ্ন “মই খাম বাৰু । তোমালোকে কিবা খাইছা নে ?”

(৩)

বিভিন্ন পৰীক্ষা নিৰীক্ষাৰ অন্তত ডাক্টৰে ৰায় দিলে কেন্সাৰ তৃতীয় পৰ্যায় । লগে লগে আৰম্ভ হ’ল কেম’থেৰাপী । মানুহগৰাকীৰ অসুখৰ খবৰ পাই নাতিনীয়েকৰ লগৰ বন্ধুবৰ্গ হস্পিটেল গৈ ওলাল । নাতিনীৰ বন্ধু মানেইটো তেওঁৰ নাতি । মৰমে উথপথপ লগালে তেওঁ হিয়া । লগে লগে পুতেকলৈ গ’ল নিৰ্দেশবাণী “তই এতিয়া ৰুটী দুখন মান আনগৈ যা । ইমান দুখে ভাগৰে আহিছে একো নুখুৱাকৈ যাব নে ?” তেওঁৰ শৰীৰত তেতিয়া বৈ আছিল কেম’থেৰাপীৰ ঔষধৰ লানি নিছিগা সোঁত ।

(৪)

ৰৈ ৰৈ মোবাইলটো বাজি উঠিল । কুঁহিৰ ফোন । ৰুমমেটৰ মোমায়েকৰ ছোৱালী ৭ বছৰীয়া মৰমলগা কুঁহি । ফোনটো উঠোৱাৰ লগে লগে তাইৰ অভিযোগ । “দেৱাশ্ৰী বা ! তুমি মানে পুজাত আমাৰ ঘৰলৈ নাহা” । মই বোলো যাম নহয় । “জানমনি বা চোন কাইলৈকে আহিব । তুমিও মানে কাইলৈ আহিবা আমাৰ ঘৰলৈ” । এইবাৰ তাই উৎফুল্লিত হৈ উঠিল । “কাইলৈ মই নাযাওঁ কুঁহি । মই পাছত যাম” । এইবাৰ তাই চিন্তিত হৈ পৰিল । “পাছত আহিবা । অকলে কেনেকৈ আহিবা । জানমনি বা গুছি আহিলে তুমি অকলে অকলে ইমান ডাঙৰ ঘৰটোত কেনেকৈ থাকিবা” ।

এৰা নাৰী সদায় নাৰীয়েই । সৰু-ডাঙৰ বুলি বিভাজিত হৈ কৰিব নোৱাৰি তেওঁলোকৰ মৰম ভালপোৱা আদৰ । চেনেহৰ ডেউকা মেলি আৱৰি ৰাখে সকলোকে । য’ত নাথাকে আপোন-পৰৰ দুৰত্ব । নাথাকে কোনো স্বাৰ্থ, কোনো চৰ্ত । হৃদয়ৰ নিভৃত কোণত সদায়ে বৈ থাকে মাথো ভালপোৱা । 

সন্ধানত প্ৰকাশিত চিঠিখন

মৰমৰ অনুসূয়া

আশাকৰো কুশলে আছা । আজি বহুত দিনেই হ’ল চিঠি নিলিখাৰ । ব্যস্ততা আৰু এলাহ ভাৱে নিপাত কৰি পেলাইছে মোৰ সময়বোৰ । নৱনিযুক্তিৰ ব্যস্ততাক সাময়িক বিৰাম দি বহিছো তোমালৈ একলম লিখো বুলি ।

অনু, তুমিতো জানাই সৰুতে ককাৰ লগত আমাৰ ভাই-ভনী তিনিটাৰ সম্বন্ধ বৰ গভীৰ আছিল । তেওঁ কেতিয়াবা যদি আমাক ফৰকাল আকাশত সপ্তৰ্ষি মণ্ডল দেখুৱাইছিল কেতিয়াবা লৈ গৈছিল শাওঁণৰ পথাৰৰ হালোৱা- ৰুৱনিক চাহ-জলপান দিবলৈ । শিকাইছিল চেচুৰৰ শিপাৰ পম খেদি চেচুৰগুটি বিচাৰিবলৈ, নৰাৰ পেপাঁ সাজিবলৈ । তেওঁৰ সাধুকথাৰ ভঁৰালৰ পৰা শুনোৱা কাহিনীয়ে কেতিয়াবা আমাক বিচৰণ কৰাইছিল ৰূপকোঁৱৰৰ জোনাকীৰ দেশ আৰু কেতিয়াবা ৰামায়ণ-মহাভাৰতৰ ৰণক্ষেত্ৰ । ককাৰ মূখৰ পৌৰাণিক আখ্যান সমূহৰ দুটা চৰিত্ৰ মোৰ বাবে সদায়ে আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰ আছিল । দাতা কৰ্ণ আৰু মহাৰাজ বলীৰ চৰিত্ৰ দুটাৰ প্ৰতি আজিও মোৰ আছে এক সুকীয়া দুৰ্বলতা । সেয়ে হয়তো বাৰে বাৰে পঢ়িও আমনি নালাগে ড. চন্দ্ৰপ্ৰসাদ শইকীয়াদেৱৰ মহাৰথী । আজিও ভাৱি ওৰকে নাপাওঁ কেনেকৈ এজন মানুহে নি:স্বাৰ্থ ভাৱে সৰ্বস্ব দান কৰিব পাৰে আনৰ মংগলৰ বাবে । হয়তো সেইয়া সম্ভৱ কেৱল কাহিনী, ৰূপকথা আদিতহে, বাস্তৱৰ পৃথিৱীত এইয়া কেতিয়াও সম্ভৱ নহয় । কিন্তু মোৰ এই ধাৰণা সম্পূৰ্ণ ৰূপে ভুল বুলি প্ৰমাণিত কৰিলে তামিলনাডুৰ পালাম কল্যাণসুন্দৰম নামৰ ৭৩ বছৰীয়া গ্ৰন্থগাৰিকজনে । প্ৰমাণ কৰিলে পুনৰাবৃত্তি হয় ইতিহাসৰ; সলনি হয় মাথো স্থান-কাল আৰু পাত্ৰবোৰ । নিছেই কম বয়সতে পিতৃহাৰা হোৱা তামিলনাডুৰ থিৰুনুলভেল্লী জিলাৰ মেলাকাৰিৱেলামকুলামত জন্মগ্ৰহণ কৰা কল্যাণসুন্দৰমক মাতৃয়ে সদায়ে মানৱসেৱাৰ বাবে অনুপ্ৰেৰণা যোগাই আহিছিল । মানৱ কল্যাণৰ সেৱাত জীৱন উৎসৰ্গিত কৰা কল্যাণসুন্দৰম গ্ৰন্থগাৰ বিজ্ঞানত সোনৰ পদক প্ৰাপ্ত হোৱাৰ উপৰিও সাহিত্য আৰু বুৰঞ্জী বিষয়ৰ স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰীধাৰী । শ্ৰীভাইকুন্তামৰ কুমাৰকুৰুপাৰা আৰ্টছ কলেজত ৩০ বছৰ গ্ৰন্থগাৰিক হিছাপে সুছাৰুৰূপে কাৰ্যনিৰ্বাস কৰা কল্যাণসুন্দৰমে প্ৰ্তিমাহৰ সম্পূৰ্ণ দৰমহা দান কৰি আহিছে অভাৱগ্ৰস্ত সকলৰ সেৱাত । তেওঁ কলেজ ছুটীৰ পাছত বিভিন্ন ধৰণৰ কামত নিজকে নিয়োজিত কৰিছে নিজৰ মৌলিক প্ৰয়োজনসমূহ পূৰণৰ উদ্দেশ্যে । বৰ্তমানো তেওঁ অৱসৰৰ পাছতো কাম কৰে এখন হোটেলৰ পৰিচাৰ্যকৰূপে । য’ত তেওঁক দিয়া হয় দুবেলা দুসাঁজ আহাৰ আৰু নুন্যতম মজদুৰী । এই পাৰিশ্ৰমিক খিনিও দান কৰে দুখীয়া আৰু অনাথ শিশুসকলৰ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত । অৱসৰৰ সময়ত পোৱা প্ৰায় ১০ লাখ টকাও তেওঁ দান কৰিছে দুৰ্গত জনৰ সেৱাত । মানৱসেৱাৰ মূলমন্ত্ৰৰে উদ্ধুত চিৰকুমাৰ পালাম কুল্যাণসুন্দৰম বহুকেইটা ৰাষ্ট্ৰীয় তথা আন্ত:ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মানেৰে সন্মানিত । কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে তেওঁলৈ আগবঢ়াইছে ভাৰতৰ শ্ৰেষ্ঠ গ্ৰন্থগাৰিকৰ বঁটা । ৰাষ্ট্ৰসংঘই আগবঢ়াইছে বিংশ শতিকাৰ শ্ৰেষ্ঠ ব্যক্তিৰ সন্মান ।কেমব্ৰিজস্থিত International Biographical Centre য়ে পৃথিৱীৰ মহান লোকৰ এজনৰ সন্মান আগবঢ়োৱাৰ উপৰিও আমেৰিকাৰ এটা সংস্থাই প্ৰদান কৰিছে শতিকাৰ ব্যক্তি সন্মানৰ লগতে প্ৰায় ৩০ কোটি টকা । আপেক্ষিত ভাৱে সমুদায় ধন তেওঁ দান কৰিছে দুখীয়া নিছলা সকলৰ সেৱাত ।

কল্যাণসুন্দৰমৰ মতে; ‘মানুহে তিনিটা উপায়ে ধন ঘটিব পাৰে । নিজে মজদুৰ কৰি, অভিভাৱকৰ পৰা নতুবা আনৰ পৰা দান হিচাপে । কিন্তু নিজৰ উপাৰ্জনৰ ধনেৰে আনক সহায় কৰিব পৰা সমান সুখৰ কথা আন একোৱেই হ’ব নোৱাৰে’ । এইজন মহান-মানৱৰ কৰ্মত মোহিত হৈ চুপাৰষ্টাৰ ৰজনীকান্তে তেওঁক নিজৰ পিতৃ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছে ।বৰ্তমানৰ স্বাৰ্থন্বেষী আৰু ভোগবাদী সমাজৰ বাবে পালাম কল্যাণসুন্দৰম এক অনুকৰণীয় আদৰ্শ নহয় নে ?

অস্‌ বৰ দীঘল হ’ল দেখুন চিঠি খন । আমনিয়ে লাগিছে ছাগে ন’ পঢ়ি । আজিলৈ সামৰিছো । চিঠি লিখি থাকিবা ।

ইতি

দেৱাশ্ৰী

নাজিৰাখাট, সোনাপুৰ

 ২৬/০৮/২০১৪

এখন পুৰণা চিঠি

মৰমৰ
অনুসূয়া
তোমাৰ চিঠি পালো ।তোমালোকৰ কুশল বাতৰি কঢ়িয়াই অনা চিঠি খন পাই খুবেই আনন্দিত হ’লো । ঋতু পৰিবৰ্তনৰ বাবে হোৱা সৰু-সুৰা অসূখৰ বাদে আমাৰো ভালেই । পিছে অনু, আমাৰ প্ৰিয় গ্ৰন্থ উৎসৱৰ ঋতুক লগত লৈ অহাৰ বাবেই হয়তো অসূখকো চোন বেয়া লগা নাই ।প্ৰিয় উৎসৱত যোগদান কৰাৰ বাবেই ঢাপলি মেলিছিলো যোৱা ৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ১৭ নৱেম্বৰলৈ চানমাৰীৰ অসম অভিযান্ত্ৰিক প্ৰতিস্থানৰ খেলপথাৰত অসম প্ৰকাশন পৰিষদৰ দ্বাৰা আয়োজিত গুৱাহাটী সাহিত্য উৎসৱ আৰু গ্ৰন্থমেলা ২০১৩ লৈ । কিতাপৰ নতুন নতুন লগা গোন্ধৰ মাজত কিছুসময়ৰ বাবে পাহৰি পেলাইছিলো দৈনন্দিন ব্যস্ততা, জীৱনৰ নিমিলা অংকবোৰ । জীৱনৰ দূখৰ দিনবোৰৰ লগৰী,সূখৰ সোপান এই গ্ৰন্থবোৰ । সেয়ে হয়তো কিনি পেলাইছিলো প্ৰিয় লেখকৰ কেইবাখনো কিতাপ । তাৰ ভিতৰত এখন আছিল I Too Had a Love Story আৰু Can Love Happen Twice ৰ দৰে জনপ্ৰিয় গ্ৰন্থৰ স্ৰষ্টা ৰবিন্দ্ৰ সিঙৰ Like It Happened Yesterday নামৰ কিতাপখন । লেখকৰ সৰুকালৰ সৰু সৰু ঘটনাৰ সমষ্টি এই কিতাপখনে চোন মোকো বাধ্য কৰালে ল’ৰালিৰ মধুময় দিনবোৰত আকৌ এবাৰ খোজ কাঢ়িবলৈ । সঁচাকৈয়ে স্কুললৈ যোৱা প্ৰথম দিনটো চোন আজিও মনত আছে জলজল পটপটকৈ । প্ৰথমবাৰৰ বাবে চিনাকী মানুহবোৰৰ পৰা আঁতৰাই এজাক অচিনাকী মানুহৰ মাজত এৰি থৈ অহা বাবে লেখকৰ দৰে ময়ো যে দেউতাক কিমান বেয়া পাইছিলো । লাহে লাহে অচিনাকীবোৰ আপোন হৈ পৰিছিল আৰু যেতিয়া প্ৰাইমেৰী শিক্ষা সামৰি আন এখন স্কুললৈ যাবলৈ ওলাইছিলো মৰমৰ স্কুলখনক হেৰুৱাৰ বেদনাই বুকু হাহাকাৰ কৰি তুলিছিল । এৰা সেইয়া আছিল স্কুটাৰ, ভেছ্পা, এম্বেছাদৰ আৰু মাৰুতিৰ দিন । আজিৰ নামী-দামী অগণন গাড়ীৰ ভিৰৰ মাজত হেৰাই যোৱা মাৰুতি-৮০০ আছিল অভিজাত্যৰ চিন । সময় আছিল এটা ক’লা বগা টিভিত গোটেই গাঁৱৰ মানুহে একেলগে ৰামায়ণ, মহাভাৰত চোৱাৰ ; দেওবৰীয়া মিলনৰ সময়ত পিটিকলিকেইটাই ‘…..সম্ভাৱামী য়ুগেইই য়ুগেইই….’ বুলি সমস্বৰে চিঞৰাৰ ; যুদ্ধ চাবলৈ অধীৰ আগ্ৰ্হেৰে বাট চাই থাকি বিৰক্তিকৰ বক্তাৰ লগে লগে ‘মে সময় হু….’ সিয়াঁৰি জৈষ্ঠজনৰ ধমকি খোৱাৰ । বেজী বুলিলে, ডাক্টৰ বুলিলে ভয়ত বিচনা তলত লুকুৱাৰ সেইদিনবোৰ যে ক’ত হেৰাই গ’ল । দাঁত সৰুৱাবলৈ গৈ চিঞৰত তালফাল লগাই পাছত ৰৈ থকা কেইজনকো কন্দুৱাৰ দিনবোৰ মনত পৰিলে চোন অজানিতে ওঠত এক হাঁহিৰ ৰেশ খেলি যায় । কাঠপেঞ্চিলেৰে লিখি আমনি লগা, এটা ফাউনটেন পেন পোৱাৰ বাবে ডাঙৰ হ’বলৈ অধীৰ ভাৱে বাট চোৱা দিনবোৰ যে কিমান মধুৰ আছিল । ফুটকলাৰ গুটিৰে জিভা নীলা কৰি আৰ বাৰীত সোমাই তাৰ বাৰীত সোমাই বগৰী, জলফাই, আমলখি, শিলিখা ফৰ্মূঠিয়াই ফুৰা দিনবোৰ জানো ক’তে নো লুকাল । ৰজা-ৰাণী, এদিম-ছেদিম বাই, ঘিলা, কুটকুট খেলা, বালিঘৰ সাজি সামন্য কথাতে কটাকটি লাগি কন্দা আকৌ পাছ মূহুৰ্ততে মিলিজুলি বকুলৰ মালা গুথা দিনবোৰ চোন পলকতে নোহোৱা হ’ল নহয় নে? আঘোণ মহীয়া পথাৰত নৰাৰে পেপাঁ সাজি ঢপলিয়াই ফুৰা । নৰাৰ পাতেৰে কাটি চকলা চকল কৰা হাত-ভৰিত মিঠাতেল সনা সময় খিনি মাৰ গালি শুনিলেও চোন সুন্দৰ আছিল । দুপৰীয়া পথাৰত মা, খুৰী, পেহী হঁতৰ লগত বহি ৰবাৰ টেঙা খোৱা, ভাত খোৱাৰ সোৱাদ দেখুন এতিয়াও জিভাত লাগি আছে । নতুন বছৰৰ আৰম্ভনিত লগৰীয়াক দিবলৈ গ্ৰীটিংছ কাৰ্ড বনোৱা দিনবোৰলৈ আজিও মনত পৰে । নতুন বছৰৰ আৰম্ভণি মানেই নতুন শ্ৰেণীৰ আৰম্ভনি । দিস্তা কাগজ কিনি ভাঁজ কৰি বহী বনাই মুগা ৰঙৰ চামৰাৰ জিল লগোৱাৰ দিনবোৰ আঙুলিৰ ফাঁকেৰে বাৰু কেনি হেৰাই গ’ল ! মাহেকীয়া শিশু আলোচনী কেইখন পঢ়িবলৈ ভাই-ভনী কেইটাৰ মাজত লগা হেতা ওপৰাবোৰ চোন আজি ফেচবুক,টুইটাৰ,IGI,NFS,Mario ৰ মাজত লুকাই গ’ল ।
সঁচাই অনু, লেখকে কোৱাৰ দৰেই সৰুতে আমি অতি সোনকালেই ডাঙৰ হ’বলৈ বিছাৰিছিলো । মা-দেউতাৰ দৰে ডাঙৰ হ’ম আমাক কোনেও আৰু খঙ কৰিব নোৱাৰিব, এইটো কিয় কৰিছ’,সেইটো কিয় চুইছ’ বুলি দবিয়াব নোৱাৰিব । এতিয়া ডাঙৰ হৈ হে বুজিছো আমি আচলতে কি হেৰুৱাই আহিলো । সৰুৰ পৰা ডাঙৰ হ’ব পাৰি পিছে ডাঙৰৰ পৰা যিমানেই মন নাযাওক কিয় সৰু হ’ব যে নোৱাৰি । সেয়ে Like It Happened Yesterday ৰ মাজেৰে মোক পুনৰবাৰ শৈশৱলৈ লৈ যোৱাৰ বাবে লেখক ৰবিন্দ্ৰ সিঙক অশেষ ধন্যবাদ জনাইছো ।
আজিলৈ আৰু নিলিখো । কিতাপখনৰ যোগেৰে তুমিও যেন তোমাৰ স্বৰ্ণময় ল’ৰালিক আকৌ এবাৰ চুই চাব পাৰা তাৰে আশা কৰিলো । মা-দেউতাক সেৱা জনাবা । তোমালৈ অলেখ মৰমেৰে আজিলৈ কলম সামৰিছো ।
ইতি
দেৱাশ্ৰী
গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়
২১/১১/২০১৩